Je rouwproces doorlopen
Een verlies brengt intense gevoelens met zich mee. Wanneer het overlijden van een dierbaar persoon nog maar kortgeleden heeft plaatsgevonden, kun je je verdoofd voelen. Door ongeloof of verbijstering kom je mogelijk nog niet direct bij diepere lagen in je gevoel. Zeker als het overlijden onverwachts was, komt er zoveel op je af, dat je in eerste instantie mogelijk voorbijgaat aan je gevoelens en je aandacht gericht houdt op het afhandelen van praktische zaken.
Het werkelijke rouwproces begint dan vaak later. De duur en intensiteit van het rouwproces zijn onder meer afhankelijk van hoe dichtbij het verlies heeft plaatsgevonden en hoe emotioneel je hiermee verbonden was.
Rouwverwerking kost tijd
Ongeacht het soort verlies dat je ervaart, kun je gevoelens van rouw niet in een bepaald tijdsbestek oplossen. Voor niemand is vast te stellen hoe lang het zal duren, voordat je door de rouwperiode heen bent. Voor een verlies van iemand die dichtbij je stond is een jaar van diepe rouw gebruikelijk, waarna verwacht mag worden dat de ergste scherpte enigszins is afgezwakt en je normale dagelijkse leven weer in zekere mate kan worden opgepakt.
Toch zal voor velen het gemis nog duidelijk voelbaar blijven. Maar soms zijn pijnlijke gevoelens zodanig weggedrukt, dat ze pas na dit jaar in alle hevigheid naar boven komen. In dat geval begint de rouwverwerking pas na de initiële periode van rouw. Hiervoor bestaan geen vuistregels en daarom zul je voor jezelf moeten nagaan, waar je je in het rouwproces bevindt.
Het kunnen herkennen van de verschillende fases die je tijdens het rouwproces doormaakt, kan hier bij helpen. Zo kun je sneller vaststellen of je nog gevoelens aan het ontkennen bent of juist al een aardig stuk door de verwerking heen bent. Toch kunnen hierna nog onvoorziene momenten volgen. Het is nodig om jezelf voldoende rust en tijd te gunnen, aangezien rouwverwerking een flinke aanslag op je gemoedstoestand, je geluksgevoel en je gezondheid kan betekenen.
Fases van rouwverwerking volgens Kübler-Ross
Hoewel de tijdsduur voor ieder mens die een verlies ervaart, verschilt, zijn er toch herkenbare fases binnen een rouwproces. Niet iedereen maakt elke fase door en ook niet altijd even duidelijk. Daarom is er niets te zeggen over de intensiteit of duur van elke fase.
Daarnaast is de volgorde van de verschillende fases geheel afhankelijk van de persoon die rouwt. De kenmerken van elke fase zijn belangrijker dan de volgorde waarin deze kenmerken van rouwverwerking zich voordoen. Het is daarom niet vast te stellen hoe lang het rouwproces, of een individuele fase, voor iemand zal duren.
Ontkenning
Volgens Kübler-Ross is de eerste fase waarin veel mensen die een acuut en overweldigend verlies ervaren, veelal ontkenning. Het bewust of onbewust negeren van de pijn van een verlies, kan je beschermen tegen te hevige emoties, die je anders zouden kunnen overspoelen. De realiteit dat iemand er niet meer is, kan zo pijnlijk zijn dat je de emoties wegdrukt en vanuit een mentaal perspectief de normale gang van zaken vervolgt.
Deze vorm van zelfbescherming, kan het verwerkingsproces blokkeren of afremmen. Voor sommige mensen is het voelen te beangstigend, waardoor de ontkenning een nieuw normaal wordt. Ze blijven hangen in de pijn van hun verlies.
Boosheid als ‘survival’
Bij sommige mensen is de realiteit van het verlies zo acuut, ingrijpend en overweldigend, dat hun verdedigingsmechanisme hiervoor vergelding wil. Om de pijn niet te hoeven voelen, komen sommige mensen in actie om zichzelf ervan te overtuigen, dat er mogelijk iets tegen gedaan had kunnen worden.
In deze fase kun je overmeesterd worden door gevoelens van boosheid of woede. Protesten tegen behandelende artsen of het lopen van marathons voor ziektebestrijding zijn onderdeel van deze fase, waarbij de boosheid wordt ingezet om in verweer te komen tegen het verlies.
Verdriet of depressie
Deze fase kan volgen op eerdere fases van ontkenning of boos het gevecht aangaan. Wanneer dit alles nutteloos blijkt om de situatie te veranderen, zet het verdriet in. Je kunt je overspoeld voelen door gevoelens van verdriet of onmacht. Je kunt eigenlijk niet meer anders dan de realiteit accepteren en dus begin je ook te ervaren hoeveel verdriet dit verlies met zich meebrengt. Je kunt hier diep in wegzakken.
Daarom is het belangrijk om ook deze gevoelens de ruimte te geven. Dit draagt bij aan een gezonde verwerking van het verlies.
Aanvaarding
De laatste fase is het loslaten en aanvaarden van het verlies. Deze fase treedt meestal pas in, zodra iemand voldoende tijd heeft geïnvesteerd in het doorlopen van de eerdere fases. Professionele hulp kan hierbij een waardevolle aanvulling zijn. Zo kun je immers geholpen worden bij het organisch doorlopen van je rouwproces en kun je eerder met loslaten beginnen. Het verlies krijgt een plek en je pakt je leven weer op.
De overige fases dienen zich onderling nog wel eens in een andere volgorde aan, echter komt er bij een gezond rouwproces vrijwel altijd een moment van aanvaarding. Je merkt dan dat de zwaarte van het rouwproces afneemt en er een berusting plaatsvindt over je verlies. Het verlies drukt niet meer zo zwaar op het verloop van je leven.
